Şems-i Tebrîzî ve Mevlana’nın Hikayesi

Tasavvuf şairi ve İslam alimi Mevlana’nın öğretileri tüm dünyada hem mistik düşünce hem de edebiyatta büyük etki yarattı. Anlatılan hikayelere göre, İslam aleminde daima çok sevilen Mevlâna, maneviyatın derinliklerini birlikte keşfettiği hocası Şems-i Tebrizi’yi kaybedince çok üzüldü. Bu kayıp onun gönül dünyasında büyük değişikliklere neden oldu. Her şeyden vazgeçip, dünyanın gelmiş geçmiş en mükemmel tasavvuf şiiri olarak kabul edilen 25 bin beyitten oluşan “Mesnevi”yi yazdı. Mevlâna için gerçek aşkın anlamı Allah’a duyulan aşk; ölüm ise Allah’a kavuşacağı gündü. İşte bu yüzden, 17 Aralık olan ölüm yıldönümü bir yas günü olarak değil, bir kutlama günü olarak kabul ediliyor. Her sene 17 Aralık’ta düzenlenen Şeb-i Arus törenleri de “Vuslat Gecesi ya da Düğün Gecesi” anlamına geliyor.

Şeb-i Arus Ne Demek?
Şeb-i Arus’un Türkçe karşılığı “Düğün Gecesi”dir. Düğün Gecesi Mevlevilikte Mevlânâ Celaleddin-i Rumi’nin öldüğü gece olarak bilinir. Mevlâna Celaleddin Rumi, bu geceyi Rabb’ine, sevgiliye kavuşma gecesi olarak düşündüğü için ölüm yıldönümü de ‘’Düğün Gecesi’’ olarak adlandırır. Mevlâna ölümü, kişinin aslına dönüşü, kaynağının ilahi bir cevher olması nedeniyle “Allah’a dönüş” olarak yorumlar; ölüm ona göre bedenin ortadan kalkması değil, Allah’a doğru yolculuğudur. Rumi’nin ölüm yıl dönümlerinde 17 Aralık tarihlerine denk gelen haftalarda yapılan ve Vuslat Yıldönümü Uluslararası Anma Törenleri olarak isimlendirilmeye başlanılan törenler, halk arasında “Şeb-i Arus” olarak da anılmaktadır. UNESCO da Mevlâna’nın 800’üncü doğum yılı olan 2007 yılını ‘Uluslararası Mevlana Yılı‘ olarak ilan etmiştir.

Mevlânâ Celaleddin-i Rumi’nin Hayatı
“Hamdım, Piştim, Yandım” diyerek üç kelimeyle hayatını özetleyen Rumî’nin asıl adı Muhammed Celâleddin’dir. Mevlânâ ve Rûmî, kendisine sonradan verilen isimlerdendir. Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî, 30 Eylül 1207 yılında, bugün Afganistan’da bulunan Belh şehrinde doğdu. 1212’de Belh’den ayrılan aile Nişabur, Bağdat ve Kûfe üzerinden hac ibadeti yapmak için Mekke’ye gitti. Ardından Şam ve Halep üzerinden Anadolu topraklarına girerek 1222 yılında Lârende’ye (Karaman) yerleşti. Rumi’nin babası önemli bir ilahiyatçı, hukukçu ve mistikti. 1228 yılında Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat’ın daveti üzerine medresenin başına geçti ve ailesi ile birlikte Karaman’dan Selçuklu devletinin başkenti olan Konya’ya taşındı. Babasının vefatı üzerine, onun yerine geçen Rumi, yıllarca dersler ve vaazlar verdi. Bu ders ve sohbetlere zaman zaman farklı din mensupları da katılırdı. Mevlâna Celâleddin-i Rumi, 17 Aralık 1273 Pazar günü, 66 yaşında iken Konya’da vefat etti. Rumi’nin naaşı babasının naaşının yanına gömüldü ve mezarın etrafına görkemli bir türbe olan Yeşil Türbe (Kubbe-i Hadra- Yeşil türbe) dikildi. Mevlâna Türbesi olarak da anılan bu türbenin bulunduğu yerleşkede bugün Mevlâna Müzesi olarak hizmet veren, eskiden Mevlana’nın dergâhı (Derviş Dergahı) olarak bilinen yapı bulunmaktadır. Müzede Mevlana’nın el yazması eserleri ve mezhebin mistisizmle ilgili eserleri sergilenmektedir. Rumi’nin ölümünün ardından, Mevlevi olarak adlandırılan ve Sema gösterisi olarak bilinen dansı icra eden semazenler Mevlevi Dergâhını kurdu.

Rumi’nin yazıları, dini, kültürel ve etnik sınırları aşan mistik sanatın zirvesi olarak kabul edilir.
Mevlana’nın Mirası
• Mevlâna’nın şiirlerinin ses kayıtları ABD’de Billboard En İyi 20 listesine girdi.
• Mevlâna, “Amerika’nın en çok satan şairi oldu” ve şiirleri onlarca yıldır düğünlerde en çok okunan şiirler arasında yer aldı. Engin yaratıcılığı ile Shakespeare’le ve manevi bilgeliği ile de Aziz Assisi Francis ile kıyaslandı.
• Amerikalı yazar Deepak Chopra’nın Rumi’nin Fereydoun Kia tarafından çevirileri yapılan aşk şiirlerinden bir derlemesi, Madonna, Goldie Hawn, Philip Glass ve Demi Moore gibi Hollywood yıldızları tarafından seslendirildi.
• Mevlâna ve Türbesi’nin resmi, 1981-1994 seneleri arasında tedavülde olan 5000 Türk Liralık banknotlarda yer aldı.
• Hindistan’ın kuzeyinde, Uttar Pradesh eyaletinin başkenti Lucknow’da Rumi Kapısı olarak bilinen, Mevlana’ya atfen inşa edilmiş bir mimari yapıt bulunmaktadır.